خواص دارویی زعفران

زعفران، که به ادویه طلایی نیز معروف است؛ سالهاست که به غذاهای ما طعم و رنگ و بوی خاصی می بخشد. تحقیقات نشان داده که این ادویه گران قیمت می تواند به عنوان آنتی اکسیدان به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند و سطح انرژی را بالا ببرد. با ما همراه باشید تا فواید زعفران برای سلامتی را بشناسید.

زعفران چیست؟

زعفران گیاهی با نام علمی Crocus sativus ، از راسته مارچوبه‌سانان و تیره ی زنبقیان می باشد. به خاطر رنگ زرد و قیمت بالایی که دارد به ادویه طلایی معروف شده است. بیش از ۴ هزار سال است که از زعفران برای خوش بو و خوش طعم کردن غذاها استفاده میشود. امروزه بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می شود.

زعفران از ترکیبات شیمیایی متنوعی برخوردار است که عامل اصلی طعم، رنگ و خواص آن می باشند.
در تاریخ، موارد بسیاری دیده شده که زعفران در نقش دارو برای درمان بیماری های زیر بکار گرفته شده است:
آسم
گرفتگی عضلات
استرس
کم خونی و نارسایی قلب
هم چنین زعفران دارای خواص ضد درد است که به عنوان مسکن طبیعی کاربرد دارد.

در علم پزشکی مدرن استفاده از زعفران برای خواص درمانی آن در رفع مشکلات زیر نیز کاربرد پیدا کرده است:
رفع اضطراب
درمان سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
درمان مقاومت بدن به انسولین
دیابت
سرطان
بیماری های مرتبط با تخریب سلول های عصبی
اختلالات یادگیری

اگر چه نقش تعیین کننده ای برای درمان بیماری های بالا بوسیله زعفران هنوز اثبات نشده است ، اما ثابت شده که مصرف این ادویه با ارزش در درمان بیماری هایی چون مشکلات جنسی، افسردگی، سندروم پیش قاعدگی و آلزایمر کاملا موثر است.

ارزش غذایی زعفران

یک قاشق غذاخوری زعفران دارای ارزش غذایی زیر است:

کربوهیدرات ۱,۳۷ گرم

چربی ۰,۱۲ گرم
پروتئین ۰,۲۴ گرم
ویتامین ها:
ویتامین C : ۱,۷ میلی گرم
ویتامین B۹ : ۰,۰۰۲ میکرو گرم
ویتامین B۶ : ۰,۰۲ میلی گرم
ویتامین B۳ : ۰,۰۳ میلی گرم
ویتامین B۲ : ۰,۰۱ میلی گرم
مواد معدنی:
آهن: ۰,۲۳ میلی گرم
منیزیم: ۶ میلی گرم
منگنز: ۰,۶ میلی گرم
مس: ۰,۰۱ میلی گرم
فسفر: ۵ میلی گرم
پتاسیم: ۳۶ میلی گرم
کائمفرول : ۴,۳ میلی گرم

ترکیبات شیمیایی زعفران

پیشتر در مقاله ای ترکیبات زعفران را بررسی کردیم حالا نگاه دقیق تری به ترکیبات شیمیایی زعفران می اندازیم:
بیش از ۱۵۰ ترکیب شیمیایی فعال در این ادویه طلایی وجود دارد که مهم ترین آنها که مسئول طعم، مزه، بو و مهم تر از آن اثرگذاری زعفران می باشند عبارتند از:
کاروتنوئیدها (Carotenoids): گروهی از ترکیبات شیمیایی در گیاهان هستند که مسئول رنگ برگ ها و گلبرگ های آن هستند. همچنین، وظیفه ی جذب نور در گیاهان نیز بر عهده این ترکیبات می باشد.
-کروستین و کروسین ( Crocetin and crocin ) کاروتنوئیدهایی هستند که رنگ زرد و قرمز زعفران را ایجاد می کنند.
-کاروتنوئیدهای مهم دیگر زعفران عبارتند از: (lycopene, zeaxanthin, and beta-carotene) لیکوپن، زآگزانتین و بتاکاروتن.

اسانس (Volatile oils) : روغن بدست آمده از گیاهان که به آن روغن اسانس یا عطرمایه نیز می گویند.
-پیکروکروسین(picrocrocin) : مسئول اصلی طعم زعفران
-سافرانال(safranal) : مسئول اصلی عطر و رایحه زعفران

زعفران هم چنین منبعی سرشار از کائمفرول می باشد که نوعی مولکول زردینه می باشد که رنگیزه های زرد را پدید می آورد، هم چنین خواص آنتی اکسیدان ، آنتی باکتریال و ضد سرطان دارد. این ماده احتمالا در درمان برخی بیماری ها موثر است:
-دیابت نوع ۲
-نارسایی های قلبی

خواص علمی زعفران

ترکیبات شیمیایی زعفران مسئولیت خواص تاثیرگزار آن برای سلامتی بدن را بر عهده دارند. زعفران، سطح پروتئین های لازم برای رشد بدن و فشار خون را افزایش می دهند. به فعالیت های سالم مغز مانند فاکتور نورون‌زایی مشتق‌ شده از مغز (BDNF)، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی(VEGF) کمک شایانی می کند.
هم چنین این ادویه خواص آنتی اکسیدانی دارد که رادیکال های آزاد که ممکن است به پروتئین ها و دی ان ای داخل سلول ها آسیب برساند را از بین می برد. این ادویه ی معجزه گر، رشد پروتئین های Amyloid beta را که منجر به آلزایمر می شوند، محدود می کند.
به علاوه، مانع رشد آنزیم های استیل‌کولین‌استراز(Acetylcholinesterase) و کاهش سطح استیل کولین در بدن که می تواند مشکلاتی برای پیام رسان های عصبی ایجاد کند، می شود.
خواص زعفران به اینها محدود نمی شود و باید بدانید که ادویه طلایی می تواند سطح کورتیزول را کاهش دهد و سطح استروژن را بالا ببرد؛ که منجر به سلامت استخوان های بدن می شود.
بسیاری از خواص درمانی زعفران از لطف حضور مولکول کروسین در ترکیب این ادویه می باشد. هضم کروسین برای بدن کار ساده ای نیست و به همین دلیل سیستم گوارشی انسان آن را به کروستین تبدیل می کند.
کروستین سطح تولید هورمون شادی آور سروتونین را در مغز افزایش می دهد و به همین علت است که درمان افسردگی با زعفران ممکن شده است.
سافرانال(safranal) : یکی دیگر از مواد شیمیایی حاضر در ترکیبات ادویه طلایی می باشد که:
– فشار خون را افزایش می دهد و ضربان قلب را نیز تنظیم می کند.
– ضد حساسیت است و فعالیت هیستامین ها در بدن را متوقف می کند.
– فعالیت استیل کولین ها را در بدن مختل می کند.
– اضطراب و استرس را از بین می برد.

زعفران هم چنین خواص ضد ویروسی دارد و جلوی ورود ویروس ها را به سلول های بدن می گیرد.